at a glance
Top

Οι σημειώσεις του Παντελή Φλατσούση

κείμενο | παντελής φλατσούσης */* φωτογραφίες | ελένη στρούλια + νικήτας ντουκιεντζάκης  */* επιμέλεια | γιώργος παπανικολάου

ένα "γιατί" να γεννοβολά κι άλλα....

Δεν σταματάει να με απασχολεί τον τελευταίο καιρό το γιατί να κάνεις ένα έργο του 1776 σήμερα; Και είναι ένα ερώτημα που δεν θέλω να σταματήσει να με απασχολεί, θέλω να μένει εκεί και να ανανεώνω συνεχώς τις απαντήσεις ή καλύτερα να απαντάω σε αυτό το βασικό ερώτημα με άλλα νέα που μου γεννάει. Γιατί δεν είναι το θέμα να γίνουμε επίκαιροι. Η επικαιρότητα δεν είναι η λειτουργία του θεάτρου. Το να απαντήσει, όμως σε καίρια κοινωνικά ερωτήματα είναι. Και πάλι με ένα έργο από το 1776 πρέπει να σκέφτεσαι και να εντάσσεις συνέχεια και τον ενδιάμεσο χρόνο: την διαδρομή των εννοιών και των θεμάτων του έργου μέσα στην ιστορία. Την διαδρομή ενός ξεχασμένου σχεδόν συγγραφέα, που σώζεται από την λήθη κυρίως από τον Büchner και από την όπερα του Zimmermann, αλλά και την διασκευή του Μπρεχτ στον Δάσκαλο. Ενός συγγραφέα που στην πραγματικότητα μοιάζει να γράφει στον 20ο αιώνα. Θα τον τοποθετούσα στον Μεσοπόλεμο. Κοντά στον εξπρεσιονισμό, με γραφή ατελή και με πρόσωπα που είναι ατελή με την έννοια, ότι τα πιέζουν οι καταστάσεις και είναι συνεχώς υπό διαμόρφωση, δεν πρόκειται για ολοκληρωμένους χαρακτήρες.
Εμείς βέβαια, ζώντας σε μιαν άλλη εποχή, βλέπουμε και κάποια θέματα διαφορετικά.

Μία κοπέλα (και ο πατέρας της)  κάνει στην ουσία τον εαυτό της και την σεξουαλικότητά της προϊόν προς πώληση για τις ανώτερες τάξεις, που φυσικά δεν έχουν καμία αντίσταση στο να την καταναλώσουν και να πάνε στο επόμενο προϊόν. Μία ιστορία που θα μπορούσε να αφορά όλους όσοι εργάζονται στην σημερινή gig economy υπό συνθήκες εργασιακής επισφάλειας. Μία ιστορία αυτοεκμετάλλευσης, που μας θυμίζει σε μεγάλο βαθμό τη σύγχρονη εργασιακή -και για την ακρίβεια υπαρξιακή-συνθήκη. Γιατί η διαδικασία που μετατρέπει τον εαυτό σε προϊόν δεν αρκείται στην εργασία. Ούτε στην οικονομία. Περνάει στο φλερτ, στο σεξ. Αυτό βλέπουμε στους Στρατιώτες του Λεντς. Μία κατάσταση αυτο-πορνοποίησης όλης της διαδικασίας της ανθρώπινης δραστηριότητας προς όφελος του ήδη κυρίαρχου status quo. Το facebook, το instagram, τα social media είναι οι φόρμες που διαμορφώνουν τους τρόπους δράσης και ύπαρξής μας. Αν δεν παίξεις με τους κανόνες τους σε περιμένει κάποιου είδους revenge porn. Ό,τι συμβαίνει με την Μαρί, τον πατέρα της και τους στρατιώτες στην παράστασή μας.

Αν όλες αυτές τις σκέψεις μας τις προκαλεί ένα έργο του 1776 φαίνεται να μην έχει κανείς λόγο να ανεβάσει ένα τελείως σύγχρονο έργο. Και όντως, δεν καταλαβαίνω τα σύγχρονα έργα, όχι γιατί προτιμώ τα παλιά, αυτό δεν θα είχε κανένα νόημα ως συζήτηση. Αλλά γιατί εδώ και 20-25 χρόνια είναι σαφές, ότι οι νέες γραφές στο θέατρο προκύπτουν από την ίδια την πρακτική του, από τις νέες σκηνικές γραφές και οχι τόσο από τα καινούρια κείμενα. Και αυτό με αφορά πολύ. Ενώ τα σύγχρονα έργα μου μοιάζουν αγκυλωμένα σε απομιμήσεις καλύτερες ή χειρότερες η σκηνική πρακτική έχει να προτείνει πολύ ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες νέες φόρμες σε σχέση, αντίστιξη, αντιπαράθεση, ρήξη με το γραπτό κείμενο. Γιατί το κείμενο είναι απλά ένα ready made που τοποθετείς σε ένα context. Και επίσης κείμενο δεν είναι μόνο ένα θεατρικό κείμενο. Αλλά και πολύ περισσότερο, μία τρέχουσα και πιεστική κοινωνική κατάσταση.

* Ο Παντελής Φλατσούσης διασκευάζει και σκηνοθετεί τους “Στρατιώτες” του Lenz. Από Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου και κάθε Δευτερότριτο, στο ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ. Παίζουν: Βαγγέλης Αμπατζής, Αντώνης Αντωνόπουλος, Μάριος Κρητικόπουλος, Γιώργος Κριθάρας, Θεανώ Μεταξά, Μαριάνθη Παντελοπούλου, Μάνος Στεφανάκης, Φοίβος Συμεωνίδης