Οι σημειώσεις του Μελαχρινού Βελέντζα

Οι σημειώσεις του Μελαχρινού Βελέντζα

19/02/2020

κείμενο | μελαχρινός βελέντζας */* φωτογραφίες | χάρης γερμανίδης + γιώργος καπλανίδης + δημήτρης μανής */* επιμέλεια | γιώργος παπανικολάου

κι ότι ζούμε σαν αλήθεια ή παραίσθηση

Βρίσκομαι καθ’ οδόν προς τη Θεσσαλονίκη καθώς γράφω αυτό το κείμενο. Μέσα από την τσιμεντένια άσφαλτο που αφήνουμε διαρκώς πίσω μας ξεπηδούν οι αναμνήσεις ταξιδιών. Όταν ήμουν μικρός, κάθε καλοκαίρι, με το που τελειώναμε το σχολείο, ταξιδεύαμε μ’ ένα βανάκι με τον πατέρα μου και τον αδερφό μου. Ο πατέρας μου είχε αυτή την ελκυστική καμπύλη, που οι περισσότερες γυναίκες απεχθάνονται. Πάνω στην στρόγγυλη κοιλιά του στήριζε όλες εκείνες τις ξύλινες κατασκευές, που τοποθετούσε μέσα στο μικρό μας βανάκι: δύο κρεβατάκια το ένα πάνω απ’ τ’ άλλο σε στυλ κουκέτας. Ένα μικρό ράφι, όπου εκεί ξαπόσταιναν σπουδαίοι συγγραφείς, κουρασμένοι και αυτοί από το ταξίδι τους μέσα στο χρόνο. Λίγο πιο πέρα, δυο-τρία κατσαρολάκια θα λειτουργούσαν ως κρουστά, ενόσω έρχονταν σε επαφή, σχεδόν συναυλιακή, με τη φιλόξενη λαμαρίνα του αυτοκινήτου. Η ορχήστρα των πραγμάτων! Και το σκοινί, πάνω στο οποίο απλώναμε τα βρεγμένα μαγιό μας, έμοιαζε με λεπτό νήμα που ύφαινε την αρμονία. Αρμονία εν κινήσει.

Ο αεικίνητος πατέρας μου είχε μεταμορφώσει το βανάκι μας σ’ ένα μικρό, μα καθ’ όλα εξυπηρετικό, σπιτάκι. Κάθε φορά επιλέγαμε ένα γεωγραφικό διαμέρισμα και το γυρνούσαμε απ’ άκρη σ’ άκρη. Απέραντος ο χάρτης του κόσμου. Ολόκληρου του κόσμου. Ποτάμια, λασποτόπια, λίμνες, βουνά και φυσικά οι ατελείωτες παραλίες όπου ξεχνιόμασταν μαζί με τον αδερφό μου ως το βράδυ. Υπέροχα χρόνια. Στα 18 ήρθε το πανεπιστήμιο στον Πειραιά και στη συνέχεια δύο μεταπτυχιακά πάνω στην πολιτιστική διαχείριση (Πάντειο) και την επικοινωνία (Ιρλανδία και Καναδάς). Πίσω στο χρόνο. Στα έξι μου η επαφή με το κλασσικό πιάνο. Ενήλικας πια άρχισα να αυτοσχεδιάζω σε άλλους δρόμους από ανάγκη ψυχική. Ο χρόνος κυλά. Κι εκεί γύρω στα 30, έχοντας επιστρέψει στην Ελλάδα στην καρδιά της κρίσης, από ανάγκη ψυχική και πάλι, μ’ έναν τρελό και καθόλα τυχαίο τρόπο μπήκε το θέατρο στη ζωή μου. Ξεκίνησα να παίζω σαν παιδί. Κι όταν πια κατάλαβα πως και σε αυτόν τον χώρο υπάρχει ένα οριακά κλειστό σύστημα που ορίζει τις δυνατότητες ως λίγες και τα όνειρα ως άπιαστα, τότε ήταν που πριν από 2 περίπου χρόνια πήρα την απόφαση να ξεκινήσω κάτι δικό μου.

Αρχικά, ένα έργο που θα είχε χώρο για όλα τα παραπάνω. Και κυρίως για όλες εκείνες τις ιδέες που θα ξεπηδούσαν μέσα από το ίδιο το έργο. Lemon. Ένα ταξίδι κυριολεκτικά ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα. Για την ουσία και όχι για το εφέ. Το έργο ορίζει την καλλιτεχνική πράξη. Όχι εσύ. Εσύ είσαι απλά ένας αγωγός, όχι ο πρωταγωνιστής. Με αυτή την πρόθεση ξεκίνησε να ταξιδεύει το Lemon: σε αγκυροβολημένο καράβι στην Αντίπαρο, σ’ ένα αχαρτογράφητο καρνάγιο στο Λαύριο, εν πλω ανάμεσα στη Σαντορίνη και τη Θηρασιά, σ’ ένα θεατράκι στην Ύδρα κουβαλώντας το μαγικό πιάνο της παράστασης στα χέρια, σ’ ένα κτήμα λεμονιών στον Γαλατά Τροιζηνίας στη μέση του πουθενά. Φέτος, στην αίθουσα χορού του Μπάγκειον. Γιατί θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές. Δύσκολο πράγμα η ανεξάρτητη καλλιτεχνική παραγωγή. Αλλά μου αρέσουν τα δύσκολα.

Είμαι ο Μελαχρινός, αλλά μελαχρινός δεν είμαι. Δεν πιστεύω στις ταμπέλες και τα ονόματα. Παρά μόνο σε αυτό που φέρουμε. Δύναμη είναι η ενέργεια που κυλάει μέσα μας και βιογραφικό όσα ποτέ δε θα γραφτούν στο χαρτί. Όλες οι άυλες δυνατότητες που κουβαλάμε και μένουν να εκφραστούν και να βρουν χώρο. Και χρόνο. Δίνω χρόνο σε αυτό το ταξίδι. Και σε κάθε ταξίδι. Φέτος στο Μπάγκειον, το Lemon αγκαλιάστηκε από τους θεατές που επί 42 παραστάσεις γέμισαν την αίθουσα χορού αυτού του εγκαταλελειμμένου ιστορικού ξενοδοχείου στο κέντρο της Αθήνας, στη μέση του Ωκεανού. Στη διάρκεια των παραστάσεων γεννήθηκε μία παράλληλη φωτογραφική έκθεση με τους πρωτότυπους προορισμούς όπου ταξιδεύουμε. Και η δράση #theatroxvriskinito, όπου οι θεατές έχουν την επιλογή ν’ αφήσουν σ’ ένα ειδικά διαμορφωμένο εικαστικό spot το κινητό τους τηλέφωνο προκειμένου να σεβαστούμε όλοι μαζί τη θεατρική συνθήκη. Και η ιδέα για τα λεμόνια που εγκαταλείπουμε στους δρόμους (συμβαίνει ήδη στη Θεσσαλονίκη), τα οποία φέρουν φράσεις του έργου πάνω τους δεμένες μ’ ένα σπαγκάκι. Βλέπετε, η επικοινωνία είναι και αυτή μία καλλιτεχνική πράξη. Παραγωγή δεν είναι η στερεοτυπική εικόνα ενός χοντρού τύπου με λεφτά αμφιβόλου προελεύσεως. Παραγωγή είναι η σύνθετη διαδικασία του να παράγεις όσα χρειάζεσαι για να ζήσεις. Όχι για να επιβιώσεις, αλλά για να ζήσεις. Αντιλαμβάνομαι το θέατρο ως μία συνολική καλλιτεχνική πρόταση, όπου ο θεατής έχει τη δυνατότητα πραγματικά να ταξιδέψει σ’ έναν κόσμο διαφορετικό από την πραγματικότητα. Για να επιστρέψει στην πραγματικότητα και ίσως να την επαναπροσδιορίσει.

Ενέργεια που δεν αποτυπώνεται με λέξεις. Οι λέξεις τελειώνουν και αρχίζουν στην έκλυση της ενέργειας που μας καίει. Πίσω στο χρόνο και πάλι. Πριν περίπου 2,5 χρόνια διάβασα το Novecento του Baricco: Κανείς δεν είναι ξεγραμμένος άμα έχει έτοιμη μια καλή ιστορία και κάποιον για να του τη διηγηθεί. Να λοιπόν όσα χρειαζόμαστε για να κάνουμε θέατρο. Η φαντασία μου τότε, που ακόμη δεν υπήρχε τίποτα χειροπιαστό πέρα από την επιθυμία μου, γέμιζε τους κενούς χώρους του Πήτερ Μπρούκ. Με λιτότητα να κάνουμε τα πράγματα. Και καθώς αφαιρούμε οτιδήποτε περιττό, οτιδήποτε μας βαραίνει τότε είναι που το μέσα μας μεγαλώνει και πλουταίνει. Δεν έχω σπουδάσει σε κάποια δραματική σχολή. Η σπουδή είναι προσωπική και συνθέτω ετερόκλητα στοιχεία από διδαχές ανθρώπων που εκτιμώ. Κοιτάζω έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου ξανά. Πλησιάζουμε στη Θεσσαλονίκη. Θυμάμαι ξανά τα ταξίδια με το βανάκι όταν ήμουν μικρός. Η Θεσσαλονίκη ήταν πάντα προορισμός. Και σταθμός για τους επόμενους προορισμούς δυτικά, ανατολικά και πιο βόρεια. Ο χρόνος περνά γρήγορα στο μυαλό μου. Μετά τις παραστάσεις μας στο Θέατρο Αυλαία θ’ αποκτήσω ένα βανάκι όπου εκεί μέσα θα μεταφέρουμε τα σκηνικά μας, τα δικά μας φώτα και τον ήχο για ν’ αναδημιουργήσουμε το παλιό μπουλούκι με σύγχρονους όρους: παραστάσεις σε μικρές πόλεις και χωριά σε μη αμιγώς θεατρικούς χώρους. Μία πρόταση πολιτιστικής αποκέντρωσης. Το ταξίδι του Lemon ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα θα αποτυπωθεί σ’ ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο: «Θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές», που θα έχει μετά ένα δικό του δρόμο ζωής. Έργο μέσα από το έργο. Κοιτάζω στο πλάι της Εθνικής Οδού και βλέπω να ζωντανεύει μια παράλληλη πραγματικότητα βγαλμένη από το παρελθόν και το μέλλον. Θυμάμαι όσα θα συμβούν. Βλέπετε, στα μάτια των ανθρώπων φαίνεται αυτό που θα δουν. Όχι αυτό που έχουν δει. Αυτό που θα δουν.