at a glance
Top

Θέμις Μπαζάκα

...από εύθραυστο υλικό

συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου */* φωτογραφίες Ι ελίνα γιουνανλή */* επιμέλεια | ιάκωβος καγκελίδης + τάσος θώμογλου

“Σε καιρό κρίσης, οι άνθρωποι παλεύουν να το διαχειριστούν. Δεν το βάζουν κάτω, ζητάνε βοήθεια, μαθαίνουν καλά τη λέξη “ψυχραιμία”, παλεύουν για το ενδεχόμενο του χειρότερου, καθώς ονειρεύονται μικρές στιγμές χαράς. Μα έτσι ήταν πάντα η ζωή μας, απλώς οι άνθρωποι επιπολαίως πως, δρούσαν….ξόδευαν, είχαν λεφτά, πήγαν μια φορά στο Παρίσι και πίστεψαν ότι κάτι είναι. Ουσιαστικά, οι άνθρωποι, τη θλίψη τους  προσπαθούσαν να καλύψουν. Όταν τους παίρνεις αυτό το “παιχνιδάκι”, το χρήμα, μένουν γυμνοί. “Εσύ κι ο εαυτός σου”. Και βρίσκουν τη δύναμή τους. Γιατί ο άνθρωπος έχει δύναμη. Κι έτσι επιβιώνει στους αιώνες”… Η Θέμις Μπαζάκα στο rejected…

rejected: “Είσαι ο ήλιος μου, είσαι η άνοιξη μου”. Ποιός είναι ο δικός σας “ήλιος”- η δική σας “άνοιξη”;

Θ.Μ.: Είναι πολύ προσωπικά πράγματα, που αλλάζουνε με το πέρασμα των χρόνων. Η σταθερή αξία είναι το παιδί μου. Το παιδί μου είναι το κέντρο της ζωής μου. Αν είναι καλά, είμαι κι εγώ καλά, αν δεν είναι καλά, δεν είμαι κι εγώ. Η κόρη μου, είναι ο άνθρωπος που με στηρίζει. Η γνώμη της είναι πολύ σημαντική για μένα. Η κόρη μου είναι το φως μου. Ένα θαυμάσιο πλάσμα που δεν έχει να κάνει με το ότι είναι η κόρη μου. Είναι ένα παιδί που για μένα, πραγματικά, “είναι ο ήλιος μου, είναι η άνοιξη μου”.  Η κόρη μου έχει μια σοφία, που θαυμάζω. Έχει καταπληκτική σκέψη. Σε μένα, που είμαι παρορμητική, αυθόρμητη και κάποιος μπορεί να με πει και επιπόλαια, σε σκέψεις και επιλογές, η κόρη μου με “προσγειώνει” και με βάζει να λειτουργήσω διαφορετικά ως σκέψη. Το μυαλό της, η διακριτικότητα της κόρης μου….έχει πολλά υπέροχα στοιχεία, αλλά δεν θέλω να μιλάω άλλο για εκείνη, διότι δεν της αρέσει! (γέλια)

rejected: Η Ελλάδα είναι ένας “βυσσινόκηπος” που βρίσκεται στο “πωλείται”; 

Θ.Μ.: Δυστυχώς, έτσι είναι. Και η χώρα και οι πολίτες. Γι αυτό και ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης ήθελε να ανεβάσει το “Βυσσινόκηπο”. Έχει κάτι πολύ επίκαιρο και σύγχρονο. Πάντα υπάρχουν αυτά, αλλά τώρα ζούμε το απόλυτα σωστό timing του έργου στην καθημερινότητά μας. Η Ελλάδα κατέρρευσε, οι πολίτες της δεν ήθελαν να το δουν να έρχεται, ενώ “φώναζε” χρόνια πριν, ότι οδεύει προς καταστροφή. Κι όταν ήρθε η καταστροφή, οι περισσότεροι θύμωσαν, βγάζοντας έξω τον εαυτό τους από όλο αυτό. Πίστευαν ότι η καταστροφή θα χρειαστεί 2-3 χρόνια, κι όλα θα γίνουν ξανά όπως πριν. Τώρα πια, που κλείνουμε δεκαετία μέσα στην κρίση, αρκετοί έχουν καταλάβει ότι “δεν υπάρχει επιστροφή”. Όμως, υπάρχουν ακόμα και αυτοί που “ονειροβατούν”.

rejected: Τα “τσεκούρια” που χτυπάνε τα “δέντρα” του κάθε “βυσσινόκηπου” και ακούγονται, δεν σας αγχώνουν; Ζούμε την πιο έντονη εποχή του φασισμού; 

Θ.Μ.: Ναι. Σε εποχές οικονομικής ανέχειας του μεγαλύτερου πληθυσμού μιας χώρας, ευνοείται ο εθνικισμός, που είναι η αρχή του φασισμού. Έτσι δημιουργήθηκε το ναζιστικό κόμμα στη Γερμανία, μετά από την κρίση ανάμεσα στους δύο πολέμους. Πλέον, συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Και συμβαίνει γιατί τόσο αυτοί που κατέχουν υψηλές θέσεις εξουσίας, όσο κι αυτοί που έχουν πολλά χρήματα ανά τον κόσμο, είναι αχόρταγοι. Και ταυτόχρονα, πληθαίνει ο κόσμος στη βάση της φτώχειας. Ταξιδεύω αρκετά -έχω τη κόρη μου που ζει στη Γερμανία- και τα τελευταία 15 χρόνια βλέπω μεγάλη διαφορά στην Ευρώπη. Είναι ένας οικονομικός πόλεμος αυτός. Σε συνδυασμό με το μεταναστευτικό που η ίδια η Δύση δημιούργησε από τους πολέμους, είναι λογικό να “τρέφονται” ναζιστές. Δυστυχώς, ο άνθρωπος δεν μαθαίνει.

Γιατί στη ζωή, όπως λέει κι ο Τσέχωφ, οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι και ζούνε μικρές στιγμές ευτυχίας.

rejected: Τί σας παίδεψε στην ηρωίδα του “Βυσσινόκηπου”;

Θ.Μ.: Είμαι περισσότερο κοντά σε αυτή την ηρωίδα, όσο σε καμιά άλλη από όσες έχω ερμηνεύσει. Και ας μου έλεγαν οι γύρω, ότι ο ρόλος στον “Αύγουστο” είχε δικά μου πολλά στοιχεία χαρακτήρα. Η αθωότητα που έχει η ηρωίδα μου, σε όλη της τη γκάμα, από αφέλεια μέχρι γενναιοδωρία είναι και δικό μου στοιχείο. Κι ας το έχω μέσα μου, δυσκολεύτηκα αυτό να το φέρω στη σκηνή. Με παίδεψε αυτό που-ίσως-δεν το αναγνώριζα 100% σε μένα, να πρέπει να το βγάλω στην επιφάνεια. Όταν είσαι πιο κοντά σε κάτι, είναι πιο δύσκολο να το μετουσιώσεις στη Τέχνη σου. Το να κάνεις τη βίαιη, την “μαστουρωμένη” είναι το εύκολο. Το να υποδυθείς μια εύθραυστη γυναίκα, σχεδόν αερικό, ήταν πολύ δύσκολο. Κι αυτό να συμβαίνει κάθε βράδυ. Να είναι ελαφρύ και να έχει και βάθος συγχρόνως. Αυτή η γυναίκα έχει επιλέξει να είναι έτσι. Να κρύβει μέσα της τον πόνο της απώλειας ενός παιδιού, αναζητώντας ανάλαφρη διάθεση. Έχει και μια ασύλληπτη επιπολαιότητα η ηρωίδα μου, αν το καλοσκεφτείς, στο τρόπο που διαχειρίζεται και την απώλεια του “Βυσσινόκηπου”. Η πώληση του κτήματος που είναι όλη τους η ζωή και η ύπαρξη, τους οδηγεί σε περιοχές που δεν τις θέλανε, αλλά που πρέπει. Όμως, αυτό δεν είναι και η ζωή; Θέλεις-δεν θέλεις, θα συμβεί. Το πως θα επιλέξεις να ζήσεις μετά, είναι δικό σου θέμα.

rejected: Τις μεγαλύτερες απώλειες ο άνθρωπος τις αντιλαμβάνεται έγκαιρα και τις διαχειρίζεται σωστά; 

Θ.Μ.: Ο περισσότερος κόσμος με την απώλεια παλεύει στη ζωή του. Γιατί στη ζωή, όπως λέει κι ο Τσέχωφ, οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι και ζούνε μικρές στιγμές ευτυχίας. Η ζωή είναι δύσκολη και δεν είμαστε προετοιμασμένοι. Οι γονείς μας μεγαλώνουν και εμείς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, ότι όλα θα πάνε καλά. Δεν είναι έτοιμος ο άνθρωπος να το αντιμετωπίσει. Ο καθένας διαχειρίζεται αυτή τη ζωή, με το δικό του τρόπο, η οποία αυτή είναι και δεν αλλάζει. Κανείς δεν είναι προετοιμασμένος για την οποιαδήποτε απώλεια, πολύ δε περισσότερο για την ανθρώπινη απώλεια. Παρόλο που ξέρουμε ότι κάποια στιγμή θα πεθάνουμε, ζούμε λες και δεν θα φύγουμε ποτέ από τη ζωή. Λες και δεν θα συμβεί σε εμάς. Κανείς δεν έρχεται στη ζωή, έτοιμος να αντιμετωπίσει το θάνατο. Χώρια, τις μικρές, καθημερινές απώλειες. Η χώρα, λέει, έχει βυθιστεί στα ψυχοφάρμακα λόγω κρίσης. Κανείς δεν ήταν έτοιμος να ζήσει τη κρίση. Φυσικά, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ζούνε σκληρότατα τη κρίση. Όλοι μας δυσκολευόμαστε, αλλά κάποιοι άνθρωποι πεινάνε. Και δεν υπάρχει ελπίδα-κι αυτό είναι το χειρότερο κατά τη γνώμη μου. Δεν μπορείς να του πεις “ρε φίλε, ευτυχώς έχεις την υγεία σου”, αυτό που λένε συνέχεια. Κι “άμα δεν έχω χρήματα, πώς να χαρώ την υγεία”. Κι αντίστροφα, αν έχεις χρήματα και δεν έχεις υγεία, τί να το κάνεις. Σε αυτή τη ζωή, όλοι είμαστε ελλιπείς…H ζωή είναι ένα runescape…να περνάμε από αυτό το τρενάκι του τρόμου.

rejected: Το 1983 είχατε πάει στην Ινδία, στο Νεπάλ για ταξίδι και μείνατε για τρεις μήνες, αφήνοντας πίσω το ’83 της Θεσσαλονίκης, του Κ.Θ.Β.Ε. που σπουδάσατε….

Θ.Μ.: Εννοείται! Η Ινδία είναι μια εμπειρία στο να αναμετρηθείς με τη ζωή σου. Η Ινδία είναι η πιο φτωχή χώρα που έχω πάει. Έπειτα, στο Μπαγκλαντές ήταν σοκαριστική η εικόνα της φτώχειας, όταν πήγα. Ήμουν 23 χρονών στο ταξίδι και ήταν γερό “μάθημα”. Από την άλλη, δεν είναι τυχαίο ότι εκεί υπάρχουν κέντρα διαλογισμού, για να ξαναβρείς τον εαυτό σου. Στα μέρη αυτά, οι άνθρωποι είχαν πάντα ένα χαμόγελο. Πήγαινα σε χωριά, όπου οι άνθρωποι είχαν μόνο μια κατσαρόλα ρύζι, έβγαζαν και μου έδιναν να φάω, από αυτό που δεν τους περίσσευε, για να φάμε όλοι μαζί. Μια εμπειρία, όπου τα χρώματα κι η φύση λειτουργούσαν και βγαίνεις από τα στενά όρια μιας “συνοικίας” της ζωής σου. Καλέ, εγώ, εδώ και τρεις μήνες ήμουν σπίτι-πρόβα, πρόβα-σπίτι, και προχθές πήγα μια βόλτα στη θάλασσα και είπα “Θεέ μου, υπάρχει ζωή! Κοίτα τι ξεχνάω, να ζω!” Αέρας, θάλασσα….αν συνηθίζεις με κάτω το κεφάλι να ζεις, ξεχνάς. Ήμουν πρόσφατα Θεσσαλονίκη, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, και πήρα τηλέφωνο όλους μου τους φίλους να βρεθούμε, είδα ταινίες και είπα “αχ, υπάρχει κι άλλη ζωή”. Ξεχνιόμαστε….νομίζουμε ότι είμαστε μοναδικοί. “Εγώ και κανένας άλλος”….αυτό πόσο εύκολα μπορείς να το αποβάλλεις από το νου;

rejected: Ως χαρακτήρας, λειτουργείτε με της καρδιάς, την πρώτη σκέψη. Δεν σας πόνεσε στο δια ταύτα;

Θ.Μ.: Πονάς όταν λειτουργείς με πρώτη σκέψη τη καρδιά σου. Αλλά, ευτυχώς, η φύση με προίκισε και με ένα μεγάλο προτέρημα…ξεχνάω γρήγορα! Οπότε, τα ξέχναγα! Οι φίλοι μου, το αναφέρουν…”εντάξει, εσύ ξεχνάς γρήγορα”.

..Αυτό δεν είναι και η ζωή; Θέλεις-δεν θέλεις, θα συμβεί. Το πως θα επιλέξεις να ζήσεις μετά, είναι δικό σου θέμα.

rejected: Κάθε χρόνο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Δεν υπάρχει μία χρονιά, να μην σας έχω συναντήσει στα σκαλάκια του “Ολύμπιον”, είτε έχει να κάνει με δική σας ταινία, είτε όχι. Είσαστε η “τρελή” του Κρατικού, που τέλειωσε τη Σχολή και κατέβηκε στην Αθήνα να κάνει σινεμά. Πού “χωλαίνει”;

Θ.Μ.: Τον αγαπώ τον κινηματογράφο, και λίγο παραπάνω από το θέατρο, γιατί διαμόρφωσε τη πορεία μου, το χαρακτήρα μου, τα πάντα μέσα από το “μεγάλο πανί”. Πιστεύω ότι το θέατρο με έκανε καλύτερη ηθοποιό. Οπότε, του το χρωστάω. Σε ότι αφορά το ελληνικό σινεμά, νομίζω το σενάριο ήταν πάντα το προβληματικό κομμάτι σε μια ταινία. Η χώρα έχει πιο πολλούς ποιητές, παρά “ζωγράφους” ισχυρούς. Πλέον, σινεμά γίνεται με ελάχιστα λεφτά, ενώ ο κινηματογράφος είναι ένα πάρα πολύ ακριβό σπορ. Θυμάσαι, το βράδυ που είδαμε παρέα τη δανέζικη ταινία, το “Guilty”, στο Φεστιβάλ; Θυμάσαι μετά το κόσμο που μας έλεγε “γιατί δεν κάνουν τέτοιες ταινίες οι Έλληνες;”….Μα δεν πάει έτσι! Η Δανία είναι μια χώρα με έντονη κινηματογραφική βιομηχανία, όπου συνέβη και ένα αριστούργημα. Όχι ότι το χρήμα σώζει μια ταινία, αλλά σώζει μια εικόνα, και τους ανθρώπους της, να δουλέψουν ελεύθερα και σωστά αμειβόμενοι. Κάποιος από το συνεργείο που δεν πληρώνεται καλά, μπορεί και να μην κάνει καλά 100% τη δουλειά του. Του ζητάς να κάνει κάτι πάρα πολύ καλά, και να βάλει τη καρδιά του. Κι αν δεν αγαπάει τόσο τη δουλειά αυτή, επειδή δεν καλοπληρώθηκε, που να βάλει τη καρδιά του; Τα τελευταία χρόνια κάνω ταινίες με ελάχιστα έως τίποτα λεφτά, γιατί πρέπει να υπάρχει ελληνικό σινεμά. Αλλά, δεν αντέχεται. Δεν είναι σωστό. Πρόβλημα θεωρώ κι ότι πολλοί σκηνοθέτες γράφουν μόνοι τους τα σενάρια. Δεν υπάρχουν επαγγελματίες σεναριογράφοι στον κινηματογράφο, γιατί; Γιατί δεν πληρώνονταν ποτέ! Γιατί η εργασία τους, θεωρείται πολύ “φλου”. Ο άλλος που γράφει 8 μήνες, 1 χρόνο ένα σενάριο και του δίνεται στο τέλος μόνο ένα χιλιάρικο-όχι-θα κάνει άλλα πράγματα για να ζήσει! Θα γράψει δυο ώρες το βράδυ..οπότε δεν αφοσιώνεται. Κι είναι λογικό… Πόσες φορές δεν είδαμε σε ταινία μια καλή ιδέα, που η διαλογιστική ανάπτυξή της να μην ήταν καλή; Πόσες….Η Ελλάδα έχει Ιστορία και μυθιστορήματα εποχής. Πόσα γίνονται σενάρια; Ελάχιστα! Γιατί στοιχίζουν πολύ. 500.000 ευρώ για μια ταινία εποχής δεν είναι κάτι…οπότε βγαίνει μια ταινία “μιζεράκι”, με στούντιο, θα βλέπεις ότι έχει “κλέψει”, το πηγαίνει “στο πρόσωπο”….δεν απλώνεται η κάμερα σε δρόμους και περιοχές. Αλλά, η χώρα έχει ανθρώπους που αγαπάνε τον κινηματογράφο και παλεύουν γι αυτό. Τρέφω εκτίμηση σε όσους κάνουν μόνο σινεμά και τρέχουν σε πέντε σχολές να διδάξουν, για να επιβιώσουν και δεν κάνουν κάτι άλλο.

rejected: Πού βρήκατε γαλήνη, τελευταία;

Θ.Μ.: Ένα βιβλίο, μια σειρά στο Netflix, ένα απόγευμα με μια φίλη που γελάσαμε πολύ. Πάντως, να είσαι σίγουρος, εγώ κάθε μέρα βρίσκω κάτι να με χαροποιεί. Μπορώ να ξυπνήσω το πρωί με ένα πλάκωμα στο στήθος, αλλά δεν μου κρατάει παραπάνω από δέκα λεπτά. Λέω “όχι, όχι, όχι” στην οποιαδήποτε μιζέρια…