at a glance
Top

Mιχάλης Σαράντης

ο "Αίας" δεν αγάπησε τα όπλα...

συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου */* φωτογραφίες | πάνος μαλλιαράς + αρχείο μιχάλη

“Νομίζω ότι είμαστε σε κατάσταση εντροπίας. Tα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει πια κανονικότητα, παρά μόνο ψευδαισθήσεις αυτής. Τα πάντα πάνε από το κακό στο χειρότερο.Η ανάγκη να πιαστούμε από κάπου και να αισθανθούμε μια ασφάλεια πέφτει στο κενό”…Ο Μιχάλης Σαράντης στο rejected…

 

Πανδημία, πόλεμος, 2022.

 

«Μου είναι δύσκολο να σκεφτώ ότι εγώ παίζω θέατρο και παράλληλα, κάπου αλλού, πέφτουν βόμβες. Και όμως, το έχω ξανακάνει. Αν δεις το παγκόσμιο χάρτη, θα αντιληφθείς πως το 1/3 τη υφηλίου είναι εμπόλεμη ζώνη. Για παράδειγμα, προχθές, η Υεμένη βομβαρδίστηκε και κανένα δυτικό μέσο δεν το μετέδωσε. Μας έχει ταράξει, πως θεωρούσαμε σχεδόν δεδομένο, μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ότι δεν θα ξαναδούμε βομβαρδισμούς σε κεντρικές πλατείες πρωτευουσών της Ευρώπης.Η Κύπρος;Η Γιουγκοσλαβία;

Εύκολα ξεχνάμε ο,τι μας έχει πονέσει…

Όλα είναι δίπλα. 

Με το ίδιο σκεπτικό, ανά πάσα ώρα και στιγμή, ο Ερντογάν μπορεί να πει “κι εγώ διεκδικώ τη Θράκη”. Ποιός τον κρατάει;…Είμαι τρομερά αμήχανος και παγωμένος σε όλο αυτό το κλίμα. Φοβισμένος, στεναχωρημένος και πάντα στο πλευρό των ανθρώπων που δεν έχουν φταίξει σε τίποτα».

Little child, little child
Little child, won't you dance with me?
I'm so sad and lonely
Baby, take a chance with me...

«Τουλάχιστον, η δουλειά μου έχει ένα καλό: πάντα παρηγορεί. Πάντα;

Αυτή τη στιγμή, είμαι στα κάτω μου. Δεν μπορώ να σου πω, ότι “το θέατρο είναι η απάντηση σε οποιαδήποτε ερώτηση”. Φυσικά και θέλω να είναι,θέλω να παραμείνει. Ξέρω ότι το Σαββατοκύριακο που έχουμε παράσταση και θα είναι οι θεατές στην πλατεία, και οι δύο πλευρές θα θέλουμε να ξεφύγουμε από τη πραγματικότητα. Γιατί τώρα που μιλάμε, η πραγματικότητα είναι πολύ άσχημη.Το θέατρο ίσως και να είναι ο μοναδικός τρόπος, να ξεχαστούμε για δύο ώρες. Και εμείς που παίζουμε, κι εσείς που έρχεστε». 

 

When you're by my side
You're the only one
Don't you run and hide
Just come on, come on
So come on, come on, come on...

«Οφείλω να βάλω- λίγη παραπάνω- “πλάτη”, αυτό το Σαββατοκύριακο, παίζοντας, να λειτουργήσει η Τέχνη μας ως καταφύγιο. Ένας χώρος, “μια τρύπα” στο σκοτάδι που όλοι «θα ταξιδέψουμε, λίγο θα ξεχαστούμε». 

Από πού αντλώ ενέργεια; Από τους δικούς μου ανθρώπους, οικογένεια και φίλους. Αντιλαμβάνομαι ότι το καλό και το κακό μπορώ να το βρω και σε μικρότερες κλίμακες. Η ένωση αυτών των μικρών συμπάντων, μπορούν να δημιουργήσουν κάτι βαθύτερα καλό ή βαθύτερα κακό. Έχω ανάγκη να κάνω focus στην ησυχία και να διέπεται από μία ευγένεια κι ειλικρίνεια η ζωή μου, γιατί έτσι νιώθω πως κι εγώ θα μπορώ να προσφέρω κάτι θετικό. Όχι μόνο εγώ, αλλά κι οι γύρω μου, έστω ενεργειακά, ας ξεκινήσουμε ξανά και ξανά έστω από τα μικρά,τα φαινομενικά ασήμαντα»...

«Χαζεύω λίγο παραπάνω τον ήλιο προσμένοντας την άνοιξη κι αναθαρρεύω. Μα, δεν είναι λάθος όλο το timing αυτής της συνέντευξης;

Δεν μπορώ να σου πω ψέματα.Ούτε να προσπαθήσω ωραιοποιώντας, να  ξεγελάσω εσένα ή τον ίδιο μου τον εαυτό.Θα προσπαθήσω στη Θεσσαλονίκη, να κάνω τη δουλειά μου όσο καλύτερα μπορώ, γιατί λατρεύω αυτή τη παράσταση και την αγάπησε και η πόλη πολύ!

Στη Θεσσαλονίκη σταμάτησε ο “Αίαντας”, εκεί υπάρχει η εκκρεμότητα, από εκεί θέλαμε και πάλι να την συνεχίσουμε. Να πιάσουμε το νήμα από Θεσσαλονίκη, διότι εκεί κόπηκε. Κι από Οκτώβρη, θέλουμε να παρουσιάσουμε -εκ νέου- τη παράσταση στην Αθήνα». 

I see trees of green, red roses too
I see them bloom for me and you
And I think to myself, what a wonderful world!

«Στην επόμενη μέρα του θεάτρου, μετά τα δύο τελευταία χρόνια, πιστεύω πως δεν θα είναι καινούργια τα πράγματα που αφορούν το κοινό, ούτε τους δημιουργούς. Αυτά παραμένουν ίδια. Απλώς, έρχεται η ζωή και γίνεται λίγο πιο τρομακτική, τονίζοντάς σου, ότι τα πράγματα είναι ακριβώς τα ίδια: η θέληση για ζωή, ο φόβος του θανάτου, οι ανθρώπινες σχέσεις και η ελευθερία της προσωπικότητας, του κάθε ξεχωριστού ανθρώπινου πλάσματος.

Αυτές- ανέκαθεν- είναι οι βασικές ανάγκες έκφρασης, μέσα από τη Τέχνη του θεάτρου.Το ζήτημα πλέον είναι η διαχείρηση της έκφρασης,ο τρόπος!

Αυτό το διάστημα, τη λέξη “ευθύνη” την έχουν κάτι κοστουμαρισμένοι τύποι που βγαίνουν στη τηλεόραση καθήμενοι σε χρυσοποίκιλτους “θρόνους”, με σημαίες από πίσω τους κι αποφασίζουν για τη μοίρα ανθρώπων που δεν έχουν φταίξει σε τίποτα. Σίγουρα, κάποιοι έχουν ευθύνες για ότι συμβαίνει, αλλά ο άμαχος πληθυσμός δεν ευθύνεται. Οι καλλιτέχνες είναι σαν όλους τους ανθρώπους αυτή τη στιγμή,στέκονται σαστισμένοι μπροστά στην εικόνα αυτού που συμβαίνει. Η απόλυτη ευθύνη μου και μόνο, είναι όταν κάνω αυτή τη παράσταση, τη κάθε παράσταση, όχι απλά να φοράω τα καλά μου ρούχα αλλά τα καλύτερα μου!Καταλαβαινεις τι εννοώ…Αυτό, ναι! Ευθύνη έχω, όταν ο κόσμος έχει ανάγκη να ξεφύγει και έρχεται να δει την παράσταση που παίζω τώρα! Αυτή τη στιγμή!»

«Έχω πιάσει τον εαυτό μου, αυτές τις μέρες,να κολλάω στη τηλεόραση βλέποντας live το πόλεμο, όπως κι έπιασα τον εαυτό μου, στο άλλο άκρο, να μην αντέχω και για ώρες να τη κλείνω, λέγοντας μέσα μου “δε θέλω”. Δεν μπορώ να το δω. Έρχεται πια τόσο άμεσα και ζωντανά η πληροφορία, που παγώνει το αίμα μου.Ανοίγεις το tik tok στο κινητό και σκάει μπροστά στα μάτια σου,βλέπεις live λες και βλέπεις ταινία γαμώτο! Δεν μπορείς να το αποφύγεις. Συμβαίνει! Τώρα!»

 

«Δεν με ενδιαφέρουν οι διαξιφισμοί πρωθυπουργών, οι ψευτοαφορμές για εμπλοκή, τα κουστούμια με φωνή αλλά χωρίς καρδιά.

Εμένα με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι. Οι άμαχοι,οι μανάδες με τα νεογέννητα,οι 25άρηδες με τα χρυσά όνειρα, οι γριες που στα 80 τους έμελλε να ζήσουν προσφυγιά και τα φαντάρια που χώθηκαν στη μάχη και κλαίνε γιατί δεν ξέρουν τι τους γίνεται,γιατί πολεμάνε..

Και με τρομάζει όσο τίποτα, η αδιανόητη δύναμη κάποιου και η μανία που του δημιουργείται να την ασκήσει σε κάποιον άλλο»…

I see skies of blue and clouds of white
The bright blessed day, the dark sacred night
And I think to myself, what a wonderful world!

«Όλα είναι χρήμα. Όλα για το χρήμα. Όλα.

Τί, όχι; 

 

Δεν είμαι διεθνολόγος, δεν έχω καθαρή εικόνα, δεν είμαι 100% ενήμερος για τίποτα, είμαστε ψευτοενήμεροι για τα πάντα. Ακριβώς, επειδή είμαστε γνώστες των πάντων, για όλα έχουμε άποψη. Είμαστε ξερόλες, έχουμε μια επιδερμική άποψη επί παντός επιστητού, γίναμε ο καθένας μας μια wikipedia.

Δεν θέλω να έχω άποψη,μπορώ; 

Μπορώ να έχω το δικαίωμα να κλαίω, γιατί ο άνθρωπος δεν έχει πάψει να είναι θηρίο;

Μπορώ να έχω την άποψη, ότι δεν γουστάρω να πέφτουν σφαίρες και ρουκέτες;»

«Ασχολήθηκα με το θέατρο, διότι είχα ανάγκη από μικρός να ξεφεύγω. Να ανήκω σε ένα σύμπαν που δεν έχει πρόσημα, δεν έχει φύλα, δεν έχει βαρύτητα, σήμερα είμαι “αυτός”, αύριο υποδύομαι έναν άλλον, μεθαύριο υπερασπίζομαι αυτή την γραμμή και αύριο την αντίθετη. Το θέατρο είναι ένα ταξίδι, συμπυκνωμένη ζωή.

Η παράσταση που θυμάμαι -ως θεατής- έντονα είναι το “Σχολείο Γυναικών” του Λευτέρη Βογιατζή. Με «ταρακούνησε» όλο αυτό που έβλεπα, γιατί ήταν τόσο φίνα η κατασκευή της.  Το ότι ήταν τόσο κοντά μας οι ηθοποιοί, σε ένα εξαιρετικό σκηνικό της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου, βαμμένα τα παιδιά…ο Κουρής, ο Βογιατζής, ο στίχος του Μολιέρου…ένα σύμπαν ολόκληρο μπροστά σου-ήταν μικρή η  απόσταση στο θέατρο της οδού Κυκλάδων. Καθόσουν και από τα πόδια σου, στους τριάντα πόντους, στεκόταν ο ηθοποιός και έλεγες “αυτοί δεν είναι εδώ τώρα, μαζί μας”. Ήταν σε άλλο χωροχρόνο, σε άλλο “σύμπαν”. Ήταν τόσο κοντά μας, και τόσο μακριά μας,υπέροχο συναίσθημα, μαγεία.

Θυμάμαι το “Η ζωή είναι όνειρο” του Καλντερόν σε σκηνοθεσία του Μοσχόπουλου, τον “Μολιέρο” στην Πειραματική…Μέσα σε μια διετία,τριετία που ήμουν στη Σχολή, αυτές οι παραστάσεις με “θορύβησαν”. Ρεύματα, τάσεις, ομάδες με ορμή με ατελείωτη όρεξη για δουλειά. Αμόρε, Πειραματική, Θησείον και Βογιατζής ήταν σαν εκκλησίες για εμάς, που ξεκινούσαμε εκείνη την περίοδο».

«Στις μέρες μας, υπάρχει πολύ υλικό, τρομερό υλικό από ηθοποιούς, σκηνοθέτες και σκηνογράφους, διάθεσεις αναζήτησης καινούριας θεατρικής γλώσσας που θέλει χρόνο και χώρο για να αρθρώσει λόγο. Καλά κάνει και θέλει χρόνο! …Κάθε εποχή δίνει τη σκυτάλη σε μια επόμενη, κάθε γενιά παλεύει με τους δαίμονες και τους δικούς της και της προηγούμενης γενιάς!

Και είναι πολύ σημαντικό αυτό που λέω, γι αυτό το τονίζω. Η προηγούμενη γενιά πέταξε πολλούς δαίμονες στην επόμενη και φαίνεται καθαρά ότι τα φαντάσματα που δεν μας ανήκουν, τα πετάμε από πάνω μας. Και είμαι περήφανος γι αυτό». 

The colors of the rainbow so pretty in the sky
Are also on the faces of people going by
I see friends shaking hands saying, "How do you do?"
They're really saying, "I love you"...

Χώρος και χρόνος 

«Έχει σημασία ο διάλογος ανάμεσα στο θεατή και το καλλιτέχνη να έρθει ξανά στο προσκήνιο, έμφαση στη δραματουργία με ευθύ τρόπο, επένδυση στο νεοελληνικό έργο, εμπιστοσύνη σε νέους ανθρώπους, στην ορμή της εποχής που δεν έχει καταφέρει να εκφραστεί ακόμα λόγω της λαίλαπας των τελευταίων δύο ετών…

 

Τα τελευταία δύο χρόνια, εγώ ομολογώ ότι  έγινα λίγο πιο εσωστρεφής και περισσότερο “σπιτόγατος”. Τη Κυριακή που μας πέρασε, έγινε το κλασσικό, πλέον, καρναβάλι του Μεταξουργείου,πέρασαν κάτω από το σπίτι, γύρω στα 1.500 άτομα και χόρευαν, τραγουδούσαν…..κατέβηκα κι εγώ. Από το να παρακολουθώ από το παράθυρο, προτίμησα να κατέβω… Για να “γίνουμε παιδιά”, παραδίπλα υπήρχαν πάντα άλλα παιδιά.Την ίδια ώρα, που στο Σύνταγμα υπήρχε διαδήλωση κατά του πολέμου, στο Μεταξουργείο μικρά και μεγάλα παιδιά ήταν στο καρναβάλι. Γιατί, αυτό το παράλληλο σύμπαν, είναι ζωή. Οι άνθρωποι τον θάνατο, συχνά, τον ξορκίζουν και με χορό και μουσική…όσο τρελό ακούγεται, τόσο αληθινό δεν είναι;

Και στην μια περίπτωση και στην άλλη το κοινό είναι το μαζί. Η δύναμη των ανθρώπων ενωμένη, αυτή είναι που μπορεί να νικήσει το κακό»…