at a glance
Top

Αλέξανδρος Ευκλείδης

επιστροφή στο σπίτι

συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου */* φωτογραφίες | ελίνα γιουνανλή + ανδρέας σιμόπουλος

“Η Θεσσαλονίκη είναι πάντα για μένα η πόλη μου, εκεί που θεωρώ ότι είναι το σπίτι μου. Άλλωστε, έφυγα πριν λίγα μόνο χρόνια για να εγκατασταθώ μόνιμα στην Αθήνα. Επιστρέφω καλλιτεχνικά στη Θεσσαλονίκη, στην οποία έκανα τα περισσότερα από τα πρώτα μου βήματα ως σκηνοθέτης, μετά από τέσσερα χρόνια για να παρουσιάσω μία παραγωγή η οποία σημαίνει για μένα πολλά”… Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Ιδρύμα “Σταύρος Νιάρχος”, ο Αλέξανδρος Ευκλείδης,  στο rejected….

rejected:  Η “Νυχτερίδα” παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μία παράσταση που είχατε ανεβάσει και παλαιότερα. Για ποιο λόγο επιστρέψατε σε αυτήν; Τι είναι αυτό που δεν “ειπώθηκε”;

Α.Ε.: Η παραγωγή αυτή της “Νυχτερίδας” είναι μια νέα εκδοχή της παράστασης που ανέβασα το 2014 στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Το σκηνικό και τα κοστούμια είναι τα ίδια, ωστόσο, με την απόσταση και την εμπειρία του πρώτου ανεβάσματος, είχα την ευκαιρία να ξαναδώ τη δραματουργία της παράστασης και να κάνω κάποιες καίριες παρεμβάσεις. Επομένως δεν πρόκειται για μία νέα προσέγγιση, αλλά για αναβίωση, με πολλές βελτιώσεις.

rejected: Γιατί αγαπάτε τόσο τη “Νυχτερίδα”;

Α.Ε.: Έχω μεγάλη αγάπη στο ελαφρό μουσικό θέατρο και ειδικά στην οπερέτα. Η Νυχτερίδα είναι αναμφισβήτητα το πιο σπουδαίο, από μουσικής τουλάχιστον άποψης, αριστούργημα του είδους, γι’ αυτό και έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος του ρεπερτορίου των μεγάλων λυρικών θεάτρων. Παραμένει ωστόσο ένα έργο με τη ζωντάνια και την αυθάδεια του είδους, χαρακτηριστικά που με γοητεύουν στα επιτυχημένα έργα της οπερέτας. Όσο και να την έχουμε επενδύσει με τον μανδύα του αριστουργήματος, η “Νυχτερίδα” καταφέρνει να μας θυμίσει πως είναι ένα έργο για την ανθρώπινη φύση στα χειρότερά της, που υπονομεύει και ειρωνεύεται κάθε βεβαιότητα.

rejected: Ο κόσμος στο “Σταύρος Νιάρχος” έρχεται στην Εναλλακτική να δει παραγωγές από πραγματική περιέργεια ή περισσότερο από … “μόδα”; Είναι περισσότερο το κοινό της “έγνοιας” ή της… “μάζας”; Πώς το αφουγκράζεστε; 

Α.Ε.: Σε ένα τόσο μεγάλο κοινωνικο-πολιτιστικό εγχείρημα όπως το ΚΠΙΣΝ, πολλοί θα έρθουν από μόδα, πολλοί από πρόθεση κι άλλοι κατά τύχη. Αυτό που έχει σημασία είναι το κοινό που θα έρθει να του προσφέρεις ένα καθαρό στίγμα, ώστε να κατανοήσει τις προθέσεις σου και τη δεύτερη φορά που θα ξαναέρθει να είναι πλέον από επιλογή. Αυτό που προσπαθούμε να χτίσουμε στην ΕΛΣ είναι μία μακροπρόθεση σχέση με το κοινό μας, η οποία θα υπερβεί το hype του νέου κτηρίου. Και, κρίνοντας τόσο από την εμπειρία, όσο και από μελέτες κοινού που έχουμε πραγματοποιήσει, φαίνεται πως το κοινό της ΕΛΣ έχει διευρυνθεί σημαντικά, ενώ παρουσιάζει και σημαντική πτώση του μέσου όρου ηλικίας.

rejected: Δίχως την οικονομική στήριξη του Ίδρύματος “Σταύρος Νιάρχος” θα μπορεί να λειτουργεί υγιώς η Εναλλακτική Σκηνή;

Α.Ε.: Το Ίδρυμα “Σταύρος Νιάρχος” είναι ο Ιδρυτικός Δωρητής της Εναλλακτικής Σκηνής. Κατανοώντας πως μία σκηνή η οποία βασίζεται στο σύγχρονο ρεπερτόριο, στον πειραματισμό και το ρίσκο δεν μπορεί να έχει την ανταποδοτικότητα της Κεντρικής Σκηνής, της οποίας ο κορμός είναι το μεγάλο ρεπερτόριο, το ΙΣΝ αποφάσισε να υποστηρίξει την λειτουργία της Εναλλακτικής Σκηνής, αρχικά με τη δωρεά της μετεγκατάστασης της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ και στη συνέχεια με μία νέα δωρεά, ύψους 2,5 εκ. που αφορούσε την Εναλλακτική Σκηνή και τις Εκπαιδευτικές και Κοινωνικές Δράσεις της ΕΛΣ. Τα χρήματα αυτά μας βοήθησαν να παράξουμε ένα πλούσιο, έντονο και πολυεπίπεδο έργο και να πραγματοποιήσουμε στα 2 πρώτα χρόνια λειτουργίας της ΕΛΣ περισσότερες από 90 διαφορετικές παραγωγές, σε περισσότερες από 350 παραστάσεις, που παρακολούθησαν σχεδόν 100.000 θεατές. Για μία αίθουσα 300 θέσεων, οι αριθμοί αυτοί είναι εξαιρετικά σημαντικοί. Χωρίς την υποστήριξη του ΙΣΝ, η Εναλλακτική Σκηνή δε θα μπορούσε να παράγει το σημαντικό αυτό έργο, ωστόσο θα ήταν σε θέση να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς την Κεντρική Σκηνή, παρουσιάζοντας έναν πολύ μικρότερο αριθμό παραγωγών κατ’ έτος και σίγουρα όχι σε παραγωγές υψηλού καλλιτεχνικού ρίσκου, όπως αυτές που επιχειρούμε σήμερα.

Η ζωή αποφασίζει πάντα διαφορετικά.

rejected: Η Θεσσαλονίκη είναι -τελικά- μια πόλη με καλλιτεχνικό “ταβάνι”; Στην Αθήνα, συμβαίνουν τα “πολλά και καλά”;

Α.Ε.: Το “ταβάνι” είναι κάτι πολύ σχετικό. Όταν συγκρίνουμε την Αθήνα με τη Νέα Υόρκη, τη βρίσκουμε “επαρχιωτική”. Όταν συγκρίνουμε την πολιτιστική παραγωγή της Θεσσαλονίκης με της Αθήνας, οι αριθμοί δεν είναι υπέρ της πρώτης. Σημασία, όμως, δεν έχουν τα “ταβάνια”, αλλά το οικοδόμημα: το πώς δηλαδή ενισχύονται οι θεσμοί για να μπορέσουν να παράξουν καλλιτεχνικό έργο μακράς πνοής, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πόλης και των κατοίκων της.

rejected: Όταν τελειώνουν οι πρόβες της “Νυχτερίδας” στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, πού και πώς ξεφεύγει το μυαλό σε αυτή τη πόλη;

Α.Ε.: Δυστυχώς, στην περίοδο που έμεινα στη Θεσσαλονίκη είδα κυρίως το Μέγαρο Μουσικής και λίγο τους γονείς μου. Δεν είχα την ευκαιρία, παρά ελάχιστα, να περάσω ποιοτικό χρόνο στην πόλη.

rejected: Πώς αξιοποιείτε τον ελεύθερο χρόνο σας; 

Α.Ε.: Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια ο ελεύθερος χρόνος μου είναι ελάχιστος. Όσον έχω προσπαθώ να τον επενδύσω στο να γεμίσω τις μπαταρίες μου και να συνδεθώ με τα αγαπημένα μου πρόσωπα, με τα οποία πολύ εύκολο είναι να χάσεις την ουσία της σχέσης σου, όταν είσαι διαρκώς απασχολημένος με τη δουλειά σου.

rejected: Οι αίθουσες διδασκαλίας ποιο μεγάλο…”μάθημα” σας έδωσαν, μετά από όλα αυτά τα χρόνια;

Α.Ε.: Η βασική φιλοδοξία μου κατά τα χρόνια των σπουδών μου ήταν μια ακαδημαϊκή καριέρα. Παρότι δίδαξα για δέκα σχεδόν χρόνια, δεν κατάφερα να έχω μια μόνιμη δουλειά στο πανεπιστήμιο. Η ζωή αποφασίζει πάντα διαφορετικά. Ωστόσο, την μεθοδολογία, τον ορίζοντα της σκέψης, το εύρος της γνώσης που αποκτά κανείς κάνοντας τη διδακτορική του διατριβή και έρευνα την χρησιμοποιείς υποχρεωτικά και σε όποια άλλη πνευματική εργασία κάνεις. Το ίδιο και η διδασκαλία: σε μία τέχνη, όπως αυτή της σκηνοθεσίας, που έχει να κάνει πολύ με την μετάδοση πληροφοριών, η διδασκαλία είναι μία χρήσιμη προϋπηρεσία.

rejected: Πώς ορίζεται για εσάς -μέσα σας- μια καλή παράσταση μουσικού θεάτρου; 

Α.Ε.: Μια καλή παράσταση μουσικού θεάτρου είναι εκείνη που συνυπολογίζει εξίσου τα δύο κύρια συστατικά του είδους: τη μουσική και το θέατρο. Είναι πολλά πράγματα σε ένα έργο μουσικού θεάτρου που δεν λέγονται, αλλά εμπεριέχονται στη μουσική και πολλά μουσικά ζητήματα που γίνονται κατανοητά μόνο υπό το πρίσμα της μουσικής δραματουργίας. Το χειρότερο είδος μουσικού θεάτρου είναι εκείνο που θεωρεί πως η μουσική είναι υπόκρουση και όχι μέρος της σκηνικής αφήγησης.

  • Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης, μεταξύ άλλων, σκηνοθετεί τη “Νυχτερίδα” του Γιόχαν Στράους του νεότερου, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, 8, 11 και 13 Δεκεμβρίου.