at a glance
Top

Λένα Παπαληγούρα

συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου */* φωτογραφίες | τάσος θώμογλου */* επιμέλεια | ιάκωβος καγκελίδης + τάσος θώμογλου

shine on you, crazy diamond

“Ζω ωραίες μέρες. Ξυπνάω το πρωί, παίρνω το αμάξι, παίρνω μαζί μου τη Μαρία Κίτσου, γιατί μένουμε κοντά και πάμε Πειραιά, όπου έχω πρόβα ως τις 17.00, για τον “Ηλίθιο” του Ντοστογιέφσκι, που θα ανέβει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, μετά το Πάσχα. Αν προλάβω, γυρνάω λίγο από το σπίτι να ξεκουραστώ. Αλλιώς, έχω πάρει μαζί μου ταπεράκι και πάω στο θέατρο και ξεκουράζομαι εκεί. Μετά ξεκινάω το “ζέσταμα” και κάνω τη βραδινή μου παράσταση στο “Γάμο της Μαρίας Μπράουν”. Ζω με απίστευτα ωραία ενέργεια και το χαίρομαι-δεν με κουράζει”… Η Λένα Παπαληγούρα στο rejected…

Λ.Π.: “Στη Μαρία Μπράουν, που παίζω αυτό το χειμώνα κι έρχεται για τρεις βραδιές στη Θεσσαλονίκη, αγάπησα την πολυπλοκότητά της. Η ηρωίδα μου έχει μια ρομαντική πλευρά. Αγαπώ την πίστη της στον απόλυτο έρωτα. Ειδάλλως, κάποιος θα την θεωρούσε σκληρή έως και αδίστακτη, που μόνο της μέλημα είναι η επιβίωση. Αυτό το αντιφατικό της, με γοητεύει. Θες ψευδαίσθηση; Θες πίστη πραγματική; Τα έχει όλα αυτά για τον απόλυτο έρωτα. Από το μισό έργο και μετά, εμφανίζονται οι “ρωγμές” της “Μαρίας Μπράουν” που όσο και να θέλει, δεν κρύβονται. Για αυτό είναι ωραία. Η “Μαρία Μπράουν” δεν είναι η γυναίκα της διπλανής πόρτας, είναι ένας κινηματογραφικός χαρακτήρας, φουλ μεγεθυμένος. Φτιάχτηκε από τον Φασμπίντερ σαν ένα σύμβολο. Το ενδιαφέρον του έργου είναι πως ο συγγραφέας του, οδηγεί τον θεατή στην πλοκή, δίχως να “αφήνει” την επιλογή να κριθεί η ηρωίδα του. Η απόγνωση της “Μαρίας Μπράουν” γίνεται έως και δικαιολογημένα κατανοητή από τον θεατή. Δεν είναι και λίγο”…

There was a ragged band that followed in our footsteps/
Running before times took our dreams away/
Leaving the myriad small creatures trying to tie us to the ground/
To a life consumed by slow decay

Λ.Π.: “O Ντοστογιέφκσι διεισδύει στις ανθρώπινες ψυχές και το νιώθω αυτό το διάστημα, στις πρόβες του “Ηλίθιου”. Είναι συγγραφέας-ποιητής-ψυχίατρος ο Ντοστογιέφσκι. Είναι ωραίο, όλοι μαζί σε αυτό τον πολυπληθή θίασο σημαντικών καλλιτεχνών, να ψάχνουμε την δική μας εκδοχή στον “Ηλίθιο”. Σε αυτά τα τόσο μεγάλα έργα, ποτέ δεν μπορείς να πεις ότι δίνεις μια συνολική εκδοχή. Καθένας καταθέτει τη δική του εκδοχή σε ένα αριστούργημα που υπήρχε πριν από εμάς και θα υπάρχει και μετά από εμάς. Και πάνω που έλεγα να ξεκουραστώ το καλοκαίρι, και έλεγα “δεν πρόκειται να κάνω τίποτα”, χτυπάει το τηλέφωνο ο Θέμης Μουμουλίδης. Είχα πει πολλά “όχι” για το καλοκαίρι και σε πράγματα που μου άρεσαν πολύ. Όταν μου είπε ο Θέμης να κάνουμε την “Ηλέκτρα”, δεν μπορούσα να αρνηθώ. Αγαπώ το έργο, αγαπώ τον Μουμουλίδη-έχουμε ξαναδουλέψει, και με έπεισε. Βασικά, δεν χρειάστηκε πολύ για να με πείσει. Είναι σαν να μου κάνει δώρο ο Μουμουλίδης. Πώς να το αρνηθώ;”

How I wish, how I wish you were here/ We’re just two lost souls/
Swimming in a fish bowl/ Year after year/
Running over the same old ground/ And how we found
The same old fears/ Wish you were here

Λ.Π.: “Θα ξεκουραστώ ελάχιστες μέρες το Πάσχα. Αλλά, γουστάρω που ζω όλη αυτή την πανέμορφη-μα και ταυτόχρονα πανδύσκολη-συνθήκη. Είμαι χαρούμενη που, στην “Ηλέκτρα” το καλοκαίρι, “Ορέστης” θα είναι ο Νίκος Κουρής-είναι τρομερός ηθοποιός και φίλος. Αν φοβάμαι την πολύ κούραση και το “να δώσω κι άλλη Λένα” σε κάθε νέα θεατρική πρόταση; Ναι. Με φοβίζει. Και δεν με φοβίζει μόνο η κούραση, να αντέξει το σώμα μου κι η ψυχή μου. Με φοβίζει κι η δυσκολία του αντικειμένου, πνευματικά. Από την άλλη, όλο είναι συναρπαστικό. Έμαθα να διαχειρίζομαι το φόβο μαζί με τη γοητεία και τη χαρά μαζί με την αγωνία. Είναι κάπως “μαζί”. Φοβάμαι και είπα στον Θέμη, το καλοκαίρι να έχουμε ένα μικρό off. Αλλά είμαι σίγουρη ότι οι ρόλοι, τα κείμενα, οι συνεργάτες και η καλή μας διάθεση βοηθάνε και οι φόβοι ξεπερνιούνται. Παρόλα αυτά, εννοείται ότι φοβάμαι. Δεν υπάρχει μέρα που να μη φοβάμαι. Δεν υπάρχει παράσταση το βράδυ που να μην φοβάμαι. Απλά, κάπως, το έχω συνηθίσει. Να σου πω και κάτι; Ο πρακτικός φόβος δεν με “τρελαίνει”-το αν θα κουραστώ. Αλλά, όταν τα πράγματα λειτουργούν υπερβατικά, μπορείς να μην καβαλάς το καλάμι, δουλεύοντας πολύ, για ό,τι αγαπάς. Και να ζεις για να προσπαθείς σε ό,τι έχεις πιστέψει”.

The grass was greener/
The light was brighter/
When friends surrounded/
The nights of wonder

Λ.Π.: “Σήμερα, συναντήθηκα με το Θέμη Μουμουλίδη και το Νίκο Κουρή. Συζητούσαμε κάτι, ακόμη οι πρόβες δεν άρχισαν για καλοκαίρι. Ο Θέμης μας είπε, για μια φράση που του είπε μια γνωστή του αρχαιολόγος. “Αυτό που αγαπάω είναι τα ερείπια, όχι τις αναστηλώσεις”. Και ο Θέμης την ρώτησε “γιατί”. Κι εκείνη απάντησε “γιατί αφήνουν ελεύθερη την φαντασία”. Εγώ, αυτό το έγραψα πρώτη σελίδα στο κείμενο μου, της “Ηλέκτρας” με τεράστια κεφαλαία γράμματα. Ο φόβος που μου ανέφερες πριν είναι και τρόπος να μπαίνεις μέσα στα πράγματα και να ταξιδεύεις μέσα σε αυτά, έχοντας συναίσθηση πόσο μεγάλα είναι, πόση δουλειά απαιτείται και πόσο ευλογημένος και τυχερός είσαι που αναμετριέσαι με αυτά”.

There is no pain you are receding/
A distant ship smoke on the horizon/
You are only coming through in waves/
Your lips move but I can’t hear what you’re saying

Λ.Π.: “Του χρόνου το χειμώνα θα συνεργαστώ με την Ελένη Σκότη, σε ένα σύγχρονο έργο του Duncan MacMillan, το “People, places and things”. Ένα έργο για τον εθισμό που ανοίγει θέματα για τον κόσμο μας, τον κόσμο των καλλιτεχνών, με την ευαισθησία και πόσο η τελευταία, χωράει στη ζωή μας. Χαίρομαι που θα πρωτοδουλέψω με την Ελένη Σκότη. Τώρα, μου μιλάς για ένα σταθερό κοινό, που παρά τη μικρή μου ηλικία, έχει δημιουργηθεί. Δεν το ξέρω αυτό που μου λες. Είναι τέλειο και μακάρι να συμβαίνει. Με εκπλήσσει αυτό το υπέροχο πράγμα να υπάρχει. Με συγκινεί. Όποιες επιλογές κάνω, είναι βάσει του ενστίκτου μου. Δεν αποσκοπώ στην εμπορική επιτυχία. Σκέφτομαι και λέω το “ναι” σε ό,τι λειτουργεί ελκυστικά σε μένα. Το μη αναμενόμενο θέλω και γι’ αυτόν που με βλέπει. Θέλω να μπαίνω σε δοκιμασία και νέες περιοχές. Πάρε παράδειγμα την “Μαρία Μπράουν”. Αν έρθεις να το δεις, θα συναντήσεις ένα προσωπικό μου στοίχημα. Όταν ο Γιώργος Σκεύας μου το πρότεινε, φοβήθηκα την κινηματογραφική διασκευή. Θέλαμε και βάλαμε ένα στοίχημα με το Γιώργο. Αν με έχεις δει σε άλλα πράγματα, αντιλαμβάνεσαι το ρίσκο που έβαλα σε αυτό. Έκανα “φίλη” μου την “Μαρία Μπράουν”, που για δυο ώρες την ημέρα βγαίνει από μέσα μου. Αλλά, ναι, δεν σου κρύβω ότι χαίρομαι να μου λες, ότι κυρίες μεγάλης ηλικίας που έρχονται στο θέατρο, μιλάνε για μένα, με το μικρό μου όνομα. “Η Λένα”. Πάει να πει ότι ο κόσμος νιώθει το αυθεντικό που σε κινεί στις επιλογές και στον τρόπο δουλειάς σου. Θέλω ο κόσμος να νιώθει το αυθεντικό. Όλο το άλλο, δεν με αφορά. Όσο πιο αυθεντικός είσαι, τόσο πιο ευθεία αντιμετωπίζεις τα πράγματα”.

When I was a child I had a fever/
My hands felt just like two balloons/
Now I’ve got that feeling once again/
I can’t explain you would not understand/
This is not how I am/
I have become comfortably numb

Λ.Π.: “Πού “γεμίζω μπαταρίες”; Χα! Ο άνθρωπός μου είναι η “μπαταρία” μου. Εκεί μόνο. Θα τα πω αναλυτικά όλα σε εκείνον, το βράδυ, στο σπίτι, μετά από μια κοπιαστική μέρα. Δεν θα γκρινιάξω, λέγοντάς τα, λόγω κούρασης. Ξέρω ότι για λίγες ώρες θα βρεθώ με τον άνθρωπό μου. Γιατί να γκρινιάξω; Το ίδιο κάνω και με την οικογένεια και τους φίλους μου. Οι ελάχιστες ώρες που περνάμε παρέα δεν θέλω να χαραμίζονται σε γκρίνιες. Θέλω να είναι ποιοτικές οι στιγμές που βρίσκομαι με τον αγαπημένο μου. Θέλει προσπάθεια να μάθεις να περνάς ωραία στο “μαζί”. Δεν είναι αυτονόητο. Θέλει να λες “κλείνω τώρα το κινητό μου και είμαι με τον άλλον. Περνάω ουσιαστικά ωραία με τον άνθρωπο μου-όχι σώνει και ντε βγαίνω και τα “σπάω”. Κλείνω το κινητό, ζω το παρέα και τελειώσαμε”…

Along the Long Road and on down the Causeway/
Do they still meet there by the Cut

Λ.Π.: “Αγάπη είναι να είσαι ανοιχτός απέναντι στον άλλον. Η αμείλικτη καθημερινότητα που έχουμε δεν μας βοηθά να ανοίγουμε. “Κλείνουμε”. Κατεβάζουμε στόρια και θέτουμε όρια στους απέναντι. Όλοι οι άνθρωποι “κλεινόμαστε”-είναι και το πιο εύκολο στις μέρες μας. Εσένα σου ανοίγονται εύκολα οι άλλοι; Άνοιγμα και αθωότητα θέλουν προσπάθεια στον άνθρωπο για να παραμένουν. Και είναι και ότι αξίζει το άνοιγμα, η αθωότητα κι η αγάπη, σε αυτή τη ρημάδα τη ζωή. Ο άνθρωπός μου είναι το σημείο αναφοράς μου. Το ΄χω σαν χαρακτήρας. Μετά από μια δύσκολη μέρα, έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου ότι θα με περιμένει ο φίλος μου και θα είμαστε μαζί. Εγώ για μια εκδρομή που θα πάμε τρεις μέρες το Πάσχα, μπορώ να ζω για τρεις μήνες περιμένοντάς την. Μια εκδρομή, σε πληροφορώ, μπορεί να μου δώσει κίνητρο για πάρα πολύ καιρό. Η αναμονή δεν με κουράζει και με τροφοδοτεί. Για παράδειγμα, τις έχω και πρόσφατες, τις “Τρεις Αδελφές” του Τσέχωφ που ζούνε για να πάνε στη Μόσχα, είναι ίσως και …λίγο επικίνδυνο σαν σκέψη. Αυτή η αναμονή ενός μικρού “στόχου”, που μετά βρίσκει έναν άλλον, και το παρόν ξεχνιέται, μπορεί να μην είναι και ό,τι καλύτερο. Άλλωστε, εμείς έχουμε μια υγιή καθημερινότητα με δουλειά και ενέργεια σε ό,τι αγαπάμε να κάνουμε-ενώ γύρω μας όλα είναι δύσκολα. Μην λησμονούμε ότι εμείς εργαζόμαστε και ζούμε αξιοπρεπώς-δεν συμβαίνει σε όλους αυτό. Ακόμη και η καθημερινότητά μας, έχει μπολιάσει με “δυσχέρεια”. Να οδηγείς μία ώρα για να πας στον Πειραιά και να ψάχνεις ένα μισάωρο για να παρκάρεις, κι άλλη τόση να γυρίσεις σπίτι σου, δεν είναι κι ό,τι καλύτερο, καθημερινά. Όσο υπάρχει μια διαφυγή, με ένα σινεμά ή μια βόλτα στην Ακρόπολη, θαρρώ παλεύεται η φάση”.

I took a heavenly ride through our silence/
I knew the waiting had begun/
And headed straight..into the shining sun

Λ.Π.: “Μια βόλτα στην παραλία της Θεσσαλονίκης-εμένα μου φτάνει. Λατρεύω τη θάλασσα. Έχω θέμα με τη θάλασσα. Όταν πιέζομαι, τρέχω σε μια κοντινή παραλία. Η δική μου “Μόσχα” έχει χρώμα θαλασσί. Το να κολυμπώ στη θάλασσα. Αλλά να σου πω και κάτι; Και να μην μπω μέσα της… και μόνο που χαζεύω το απέραντο ατέλειωτο γαλάζιο της, εμένα με ηρεμεί. Ανοίγει το μάτι μου, το χαμόγελο και η ψυχή μου μπροστά στη θέα της θάλασσας. Τώρα που θα έρθω Θεσσαλονίκη, θέλω διακαώς να δω τη μαμά μου! Θέλω να φάω ωραία στη Θεσσαλονίκη, να πιούμε, να περάσουμε ωραία-άμα αρχίσω να σου λέω πόσα θέλω να κάνω στη Θεσσαλονίκη, δεν θα τελειώσουμε απόψε! Και θέλω να πάει καλά η παράσταση στην πόλη, με προετοιμασία που πρέπει να γίνει νωρίτερα γι’ αυτές τις τρεις μέρες, για να είναι το αποτέλεσμα όπως εμείς το θέλουμε να είναι”.

While I pondered on this dangerous but irresistible pastime/
I took a heavenly ride through our silence/
I knew the moment had arrived/
For killing the past and coming back to life

Λ.Π.: “Δεν είναι εύκολο κάθε βράδυ, μια ώρα πριν την παράσταση να κάνεις ζέσταμα, να συγκεντρώνεσαι και να γίνεσαι η ηρωίδα που πρέπει για το κείμενο και προσωπικά θέλεις να είναι. Μια ολόκληρη μέρα έχεις πολλούς “περισπασμούς” στη ζωή σου. Ό,τι γίνεται γύρω μας, πιο πολύ μας αποσυγκεντρώνει, παρά μας εστιάζει σε ό,τι επιζητάμε. Αν έχεις κάνει καλή δουλειά στις πρόβες κι έχεις σκηνική, ουσιαστική επικοινωνία με τους συνεργάτες σου-δεν λέω να είσαι μόνο φίλος μαζί τους-είναι σαν να μπαίνεις σε ένα “μονοπάτι”, που το ακολουθείς με αυτοσυγκέντρωση. Το δύσκολο είναι να δημιουργήσεις το “μονοπάτι”. Γι’ αυτό και οι πρόβες είναι ό,τι πιο σημαντικό. Όχι πως κι η παράσταση δεν είναι. Απλώς, στην παράσταση, λίγο ξέρεις τα βήματά σου κι αρκεί να αφεθείς να τα ακολουθήσεις. Στις πρόβες δημιουργείς τα βήματα. Εκεί είναι το πιο δύσκολο. Για μένα, τουλάχιστον”…

Lost in thought and lost in time/
While the seeds of life and the seeds of change were planted/
Outside the rain fell dark and slow

Λ.Π.: “Κάθε παράσταση, κάθε βράδυ είναι ένα στοίχημα. Δεν θεωρώ τίποτα δεδομένο. Δεν λέω “το ΄χω και μπαίνω”. Ποτέ δεν το έκανα. Αισθάνομαι ότι κάθε στιγμή κερδίζεται. Κι αυτό είναι ωραίο. Εκτιμάς, χειρίζεσαι τη στιγμή. Πρέπει να είσαι παρών στο καθετί. Η “Κατερίνα” είναι παρούσα σε μια γωνιά “παρακολουθεί” και νομίζω περιμένει, κάποια στιγμή, να τα “ξαναπούμε”. Δεν ξέρω πότε, αλλά ξέρω ότι δεν έκλεισε αυτός ο κύκλος, αυτή η “συνομιλία” μαζί της. Πολλά τα μεγάλα και τα ωραία κείμενα, αλλά μέσα μου είναι και η “Κατερίνα”. Δεν την έχω αποχαιρετήσει. Και δεν το θέλω κιόλας. Όχι. Την αγαπώ την “Κατερίνα”. Πόνεσε πολύ. Και πόνεσα γι’ αυτήν. Την έχω πάρει πολύ προσωπικά την “Κατερίνα”. Σε ό,τι δίνεις φωνή, το αγαπάς πολύ και δεν το αποχωρίζεσαι απλά”…

Beyond the horizon of the place we lived when we were young/
In a world of magnets and miracles/
Our thoughts strayed constantly and without boundary/
The ringing of the division bell had begun

Λ.Π.: “Πήγαμε τελευταία κινηματογράφο και είδαμε το “Χωρίς Αγάπη”. Δεν πέρασα ακριβώς ωραία, είναι “δύσκολη” ταινία, αλλά ήταν εμπειρία. Οι ερμηνείες, η παρουσίαση της σύγχρονης Ρωσίας, με “στοίχειωσαν”. Δεν είναι οι “ήρωες του Ντοστογιέφσκι” που είχα στο νου μου οι σύγχρονοι Ρώσοι, μα άνθρωποι πιο σκληροί κι απόμακροι… διαβρωμένοι από την καθημερινότητά τους. Κοίτα… τώρα σε λίγο, θα βρεθώ με τη Μαρία (Κίτσου) να φύγουμε για το αυτοκίνητο, να πάμε στον Πειραιά, για πρόβα. Το ότι κρατάμε λόγια η μία στην άλλη, σε όλη τη διαδρομή, είναι γεγονός. Ότι θα πούμε τα νέα μας-που δεν πρόκειται να σου πω, είναι επίσης γεγονός. Ότι θα βάλουμε ραδιόφωνο στη διαπασών με ροκ μουσική, επίσης, γεγονός από τα πολλά. Από ροκ, Madrugada, Pink Floyd μέχρι jazz, αλλά και ελληνικά… ανάλογα τη φάση, μωρέ..τι με ρώτησες για τελευταίο; Ποιο μειονέκτημα καταπολεμώ, τώρα που μιλάμε; Δεν το καταπολέμησα, είμαι σε καλό δρόμο, θα στο πω δημόσια και γέλα όσο θες! Είναι βλακεία, μα θα στο πω. “Τρώω” πολύ τα καπάκια από τα πλαστικά, τα νερά και τα στυλό. Κάνω μια συνειδητή προσπάθεια να το σταματήσω. Είναι το μικρό μου ελάττωμα, σε σχέση με πολλά άλλα που έχω, αλλά είναι εκνευριστικό για τους γύρω μου και βλαβερό για τα δόντια μου! Άγχος. Δίνω μια καθημερινή μάχη με τα καπάκια. Ο.Κ?”