at a glance
Top

Δημήτρης Καταλειφός

η μνήμη κι ο χρόνος

συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου */* φωτογραφίες | studio kominis + σταύρος χαμπάκης */* επιμέλεια | ιάκωβος καγκελίδης + τάσος θώμογλου

“Το θέατρο είναι το “μαζί”, όχι το “εγώ”. Δεν μπορείς να παίξεις καλά, αν δεν παίζουν καλά κι οι υπόλοιποι ηθοποιοί. Στο θέατρο οφείλουμε να κάνουμε το παν, σκηνοθέτης και θίασος, να πούμε μαζί την ιστορία του έργου. Το θέατρο είναι η τέχνη του “μαζί”. Το “εγώ” σου φτάνει για να τολμήσεις να βγεις στη σκηνή. Από εκεί και έπειτα, αυτό το “εγώ” οφείλει να υπηρετήσει το “μαζί”. Διαφορετικά δεν μπορεί να πετύχει μια παράσταση. Ο θεατής δεν μπορεί να πηγαίνει να βλέπει  προσωπικές ερμηνείες. Το θέατρο είναι σχέσεις ανθρώπων πάνω στη σκηνή κι αυτό ευχαριστιέται να βλέπει ο θεατής”. Ο Δημήτρης Καταλειφός στο rejected…

rejected: “Και βέβαια τους αγαπάς τους ανθρώπους. Είσαι ερωτευμένη με το θάρρος των ανθρώπων στα λεωφορεία. Και βέβαια τους αγαπάς, γιατί σε τρία λεπτά μπορείς να κατέβεις”, είναι μια φράση από τον “Φεγγίτη” που πρωταγωνιστείτε. Αυτές, τελικά, έγιναν οι ανθρώπινες σχέσεις μας; 

 

Δ.Κ.: Στην εποχή μας,  ολοένα και λιγότερο ακούμε τους άλλους. Ζούμε την εποχή που ο καθένας είναι αφοσιωμένος στην οθόνη του κινητού του. Στις συναναστροφές μας, περισσότερο μιλάμε, παρά ακούμε. Πάρτε παράδειγμα…την μέρα της ονομαστικής μου γιορτής, μιλήσαμε στο τηλέφωνο και μου είπατε “χρόνια πολλά”. Παλιά ο κόσμος έπαιρνε τηλέφωνο να πει “χρόνια πολλά”. Τώρα τις ευχές δεν τις λέμε, τις γράφουμε. Τις διαβάζουμε στα κινητά τηλέφωνα.

rejected: Επιβληθήκατε σε έναν έρωτα, όπως ο ήρωας που ερμηνεύετε ο “Τομ”;

 

Δ.Κ.: Όχι, δεν επιβλήθηκα σε κανέναν έρωτά μου. Ο ήρωας μου έχει ανάγκη να μοιράζεται τη ζωή του. Γι αυτό κι έχει κάνει ένα γάμο, δυο παιδιά, θέλει να ξαναφτιάξει  οικογένεια. Ο ρόλος μου ανήκει στη κατηγορία των ανθρώπων που αισθάνονται πολύ ανασφαλείς μόνοι τους και θέλουν πολύ να μοιραστούν τη ζωή τους, με κάποιον άλλον. Αυτό είναι και το πιο συγκινητικό στον ήρωα μου. Εγώ λόγω ιδιοσυγκρασίας και λόγω του “καταφυγίου” του θεάτρου μπορώ και περνάω καλά και μόνος μου. Δεν του μοιάζω σε αυτό. Παρόλα αυτά…με συγκινούν οι άνθρωποι που θέλουν να μοιράζονται τη ζωή τους με άλλους. Και ας μην ανήκω σε αυτούς….

Όχι, δεν επιβλήθηκα σε κανέναν έρωτά μου.

rejected: Το “εγώ” σας το παραμερίσατε στις δικές σας ερωτικές σχέσεις; 

 

Δ.Κ.: Το “εγώ” μας είναι ο σύμμαχος μας κι ο εχθρός μας. Δεν μπορούμε να απαλλαγούμε εύκολα από τον εγωισμό μας. Είναι πολύ δύσκολο να φτάσεις να “ρίξεις” τον εγωισμό σου για κάτι. Άλλες φορές θα το κάνεις, άλλες όχι. Εξαρτάται, κατά περίπτωση. Ο εγωισμός έρχεται αντιμέτωπος μας, σε διάφορες παραλλαγές. Δεν πιστεύω ότι κανείς μπορεί να απαλλαγεί από τον εγωισμό του. Το “εγώ” μας, όσο και να το κατηγορούμε, όσο κι αν μας οδηγεί σε λάθη, είναι ταυτόχρονα το μόνο που έχουμε. Είναι δύσκολο το “κάστρο” του εγωισμού, κάθε φορά, να πέφτει για χάρη κάποιου άλλου πράγματος. Όποτε συμβαίνει είναι θαυμάσιο. Μα δεν είναι καθόλου εύκολο…

rejected: Από την άλλη, το “εγώ” σας το παραμερίσατε εύκολα μέσα στη δουλειά;

 

Δ.Κ.:Όχι, καθόλου! Το “εγώ” μου, με έκανε να γίνω ηθοποιός. Ήθελα πάρα πολύ να ικανοποιήσω αυτή μου την ανάγκη. Τον εγωισμό δεν τον βλέπω σαν ελάττωμα, μα σαν μια κατάσταση του ανθρώπου. Αυτό που μας κινεί, είναι το “εγώ” μας. Από εκεί και πέρα, το πως διαχειρίζεται καθένας το “εγώ” του, πολιτισμένα ή απολίτιστα, είναι θέμα της παιδείας του καθενός μας. Δεν πιστεύω πως υπάρχει άνθρωπος που δεν φέρεται με βάσει τον εαυτό του. Έχει σημασία να διαχειριζόμαστε τον εγωισμό μας, ανθρώπινα και πολιτισμένα. Ο εγωισμός έχει σημασία, να μην γίνεται εμπόδιο, αλλά κατάσταση ανθρωπιάς. Να κοιτάμε τον απέναντι-όχι μόνο τον εαυτό μας, αλλά όχι και να μην αποδεχόμαστε- καταρχάς- το ποιοι είμαστε.

Το "εγώ" μου, με έκανε να γίνω ηθοποιός.

rejected: Όταν δεν συμφωνείτε με το σκηνοθετικό όραμα σε μια παράσταση, πώς λειτουργείτε;

Δ.Κ.:Συνήθως φεύγω. Έχω τη τύχη, τα περισσότερα χρόνια, να έχω δουλέψει σε ομάδες με ανθρώπους που μπορούσα να συνεννοηθώ. Ουσιαστικά, έχω περάσει τη θεατρική μου ζωή σε πολύ λίγους χώρους, γιατί αυτό μου ταίριαζε, με την έννοια της συνεννόησης και του “μαζί”. Έχουν υπάρξει εξαιρέσεις που ήταν και ευτυχείς κι άλλοτε όχι ευτυχείς. Αν και πολλοί το θεωρούν αντιεπαγγελματικό, σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, όταν έβλεπα ότι με κάποιον δεν συνεννοούμαι, είναι προτιμότερο και για τη δική του δουλειά και τη δική μου ικανοποίηση….καλύτερο είναι να φεύγεις. Όχι να “κρεμάς” τους συναδέλφους, αλλά να φεύγεις έγκαιρα και να γίνεται αντικατάσταση. Δεν είναι προτιμότερο, από το να τους ταλαιπωρείς και να ταλαιπωρείσαι;

rejected: Η δουλειά του ηθοποιού δεν είναι να ταχθεί σε ένα σκηνοθετικό όραμα και να το υπηρετήσει;

Δ.Κ.: Όχι, αν δεν με πείσει ο σκηνοθέτης για το όραμα του δεν γίνεται. Δεν μπορώ να υπηρετήσω κάτι που δεν πιστεύω. Πρέπει να πεισθώ από το σκηνοθέτη πως αυτό που δημιουργεί ακουμπά τη ψυχή μου και θα ακουμπήσει και τη ψυχή του θεατή, τη λογική του συγγραφέα. Δεν θέλω να κάνω κάτι, επειδή απλά και μόνο το πιστεύει ο σκηνοθέτης.

rejected: Στις μέρες μας, ποιο είναι “κακό” θέατρο;

Δ.Κ..: “Κακό” θέατρο είναι αυτό που δεν σε συγκινεί. Μπορώ ως ηθοποιός κι ως θεατής να δεχτώ τα πάντα….να είναι μοντέλο στο θίασο, να είναι πειραγμένο το έργο, οτιδήποτε, αρκεί να έχει μια συνέπεια σε αυτό που θέλει να μας πει. Κι αυτό να μπορεί να επικοινωνήσει με τους θεατές. Αν η παράσταση είναι μια “κατασκευή” ερμητικά κλειστή, που ο άλλος δεν μπορεί να το δει, να το παρακολουθήσει, να τον συγκινεί, να τον αφορά….αν δεν είναι καλό θέατρο, εμένα τέλος πάντων δε με αφορά. Πιστεύω πως κάποιος κάνει θέατρο για να επικοινωνήσει. Δεν γίνεται θέατρο για να δείξει μια δική του ασφυκτικά εσωστρεφή “κατασκευή” δίχως αποδέκτη.

rejected: Μια επιτυχημένη καλλιτεχνικά παράσταση, είναι σημείο των καιρών, να είναι αποτέλεσμα αυτού που λέμε “δημόσιες σχέσεις”. Να γραφτούν πέντε καλά κείμενα κι αμέσως μετά “θα έρθει κι ο κόσμος”. Αυτό έγινε το θέατρο;

Δ.Κ.: Όλα παίζουν στον τεράστιο χάρτη που έχει απλωθεί στη θεατρική Αθήνα. Παίζονται 3.000 παραστάσεις κάθε χρόνο. Παραστάσεις δουλεύουν “από στόμα σε στόμα”, επειδή κάτι άρεσε….Άλλες δουλεύουν λόγω διαφήμισης ή ακόμη κι από το Facebook…. επειδή έχουν τρομερή προβολή από τις επίσημες πρεμιέρες κι από αυτό που είπατε “δημόσιες σχέσεις”. Το πιο ενδιαφέρον είναι η παράσταση να έχει επιτυχία επειδή δημιουργεί μια συγκίνηση στο θεατή. Όχι επειδή, τους είπαν να πάνε ή επειδή κάποιοι ξιπάζονται ότι το είδανε γιατί το έγραψαν οι τάδε ή πήρε τόσα αστεράκια. Είναι τόση η πολυφωνία στο θέατρο, που κάποιοι ωφελούνται κι άλλοι βλάπτονται. Δεν παλεύεται αυτό. Πάντως, πιστεύω ότι το καλό θέατρο βρίσκει τον αποδέκτη του.

rejected: Τί σας ενοχλεί στο θέατρο;

Δ.Κ.: Κάποτε με ενοχλούσαν πράγματα….μεγαλώνοντας έμαθα να αποδέχομαι. Υπάρχουν άνθρωποι ταλαντούχοι…άλλος εκφράζεται σε ένα μπαράκι, άλλος σε ένα τεράστιο θέατρο κι άλλος σε ένα υπόγειο ή και στο Εθνικό Θέατρο. Όλοι κάτι παλεύουν. Στο κάτω-κάτω, αν θέλουν τόσοι άνθρωποι να εκφράζονται ας το κάνουν…Δεν μπορεί κανείς να το απαγορεύσει αυτό. Το μόνο που με ενοχλεί είναι η οικονομική συνθήκη που ζούνε οι ηθοποιοί και γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Οι περισσότεροι δεν πληρωνόμαστε τις πρόβες, άλλοι-ειδικά οι νέοι ηθοποιοί- παίζουν σε 3-4 παραστάσεις για να βγάζουν το βασικό μισθό. Παλιά, αφοσιωνόσουν σε 1-2 πράγματα…τώρα τα νέα παιδιά για να τα βγάλουν πέρα κι εφόσον έχουν τη τύχη να δουλέψουν, κάνουν πολλά ταυτόχρονα! Αυτό αφαιρεί το στοιχείο της αφοσίωσης, που για το θέατρο είναι πολύτιμο.

 

rejected: Μπορείτε να περνάτε εύκολα έξω από το θέατρο ΕΜΠΡΟΣ; 

Δ.Κ.: Όχι. Περνάω δύσκολα έξω από το θέατρο ΕΜΠΡΟΣ και σχεδόν αποφεύγω να το κοιτάξω. Το θέατρο ΕΜΠΡΟΣ έχει καταλήξει προβληματικός χώρος. Είναι μύθος αυτό που λέγεται ότι είναι χώρος για καλλιτεχνικά δρώμενα. Δεν ξέρω τί ακριβώς συμβαίνει μέσα στο θέατρο ΕΜΠΡΟΣ, αλλά σίγουρα όχι Τέχνη. Δεν μου αρέσει ούτε να το κοιτάω. Θέλω να θυμάμαι το ΕΜΠΡΟΣ όπως το φτιάξαμε, με τις παραστάσεις και τα όνειρα που είχαμε-όσα πετύχαμε…

rejected: Η φιλία είναι ανώτερη από τον έρωτα; 

Δ.Κ.: Τόσο ο έρωτας, όσο και η φιλία είναι πολύτιμα στη ζωή μας. Απλώς, η φιλία έχει κάτι πιο ανακουφιστικό. Είσαι περισσότερο ο εαυτός σου σε έναν φίλο. Δεν παριστάνεις κάτι για να γοητεύσεις περισσότερο. Στη φιλία είσαι αυτός που είσαι .Η φιλία είναι η πιο πολύτιμη σχέση και δεν μπορείς να επαναπαύεσαι. Κι η φιλία θέλει φροντίδα, αγάπη-δεν είναι κάτι “ψόφιο”. Ο έρωτας, επειδή είναι σύντομης διάρκειας και αναμενόμενης λήξης, συνήθως μας πληγώνει, τελειώνει και τελειώνει η ιστορία. Ενώ η φιλία είναι σαν να έχεις έναν αδερφό. Αυτό για μένα είναι πολύτιμο.

rejected: “Εγώ δεν γεννήθηκα ιεραπόστολος να δοκιμάζει τον εαυτό του για να δει πόσο μπορεί να δυσκολέψει τη ζωή του”, λέει ο ήρωάς σας. Εσείς, τί γίνατε; 

Δ.Κ.: Έγινα ένας άνθρωπος που βρήκε ένα πολύ μεγάλο νόημα στο θέατρο. Μου έδωσε και μου δίνει χαρές. Αλλά και λύπες. Άξιζε το κόπο, παρόλο που στο θέατρο δεν μένει τίποτα. Από τόσο μόχθο και αγώνα για μια παράσταση, απομένουν μοναχά μερικές φωτογραφίες. Το θέατρο μου έδωσε νόημα και επειδή το αγάπησα πραγματικά με βάσει τους δικούς μου όρους, έχω κάτι λίγο από…ιεραπόστολος. (γέλια) Δεν κοίταξα να εκμεταλλευτώ το θέατρο. Προσπάθησα να το υπηρετήσω.

rejected: Ο “Φεγγίτης” παίζεται στο θέατρο ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ της Αθήνας, για δεύτερη χρονιά και θα ανέβει και Θεσσαλονίκη;

Δ.Κ.:Ναι, υπάρχει περίπτωση το Μάρτιο ο “Φεγγίτης” να παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη και το θέλω πολύ! Το Μάιο θα κάνω στο θέατρο ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ ένα μονόλογο του Μπέκετ, “Το τέλος”, μια νουβέλα που θα σκηνοθετήσει ο Γιώργος Σκεύας. Ξεκινάμε πρόβες σε λίγο καιρό.

rejected: Που βρήκατε γαλήνη, τελευταία;

Δ.Κ.:  Στη ζωγραφική. Το ΄χω ρίξει στη ζωγραφική. Το νέο μου χόμπι, από το καλοκαίρι. Ζωγραφίζω καθημερινά…μεγάλη ψυχοθεραπεία.  Το πιο αγαπημένο μου; Ενώ συνήθως φωτογραφίζω κάτι και έπειτα το ζωγραφίζω, έφτιαξα από το μυαλό μου…μια εικόνα του εαυτού μου παιδί μαζί με τη μητέρα μου. Μια μνήμη δίχως φωτογραφία απεικονισμένη σε μια ζωγραφιά. Η μνήμη κι ο χρόνος…